Rosuvastatin (nazwa handlowa Crestor, sprzedawana przez AstraZeneca) jest jednym z najczęściej stosowanych leków statynowych. Podobnie jak inne statyny, rozuwastatynę przepisuje się w celu poprawy poziomu lipidów we krwi i zmniejszenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Mniej więcej przez pierwszą dekadę istnienia rozuwastatyny na rynku była ona powszechnie reklamowana jako „statyna trzeciej generacji”, a zatem jako skuteczniejsza i prawdopodobnie powodująca mniej działań niepożądanych niż większość innych leków statynowych. W miarę upływu lat i gromadzenia dowodów z badań klinicznych większość początkowego entuzjazmu dla tej konkretnej statyny osłabła.

Większość ekspertów uważa obecnie, że względne ryzyko i korzyści stosowania rozuwastatyny są w dużej mierze podobne do względnych korzyści i ryzyka stosowania rozuwastatyny. Istnieje jednak kilka sytuacji klinicznych, w których preferowana może być rozuwastatyna.

Zastosowanie rozuwastatyny

Leki statynowe opracowano w celu obniżenia poziomu cholesterolu we krwi. Leki te wiążą się konkurencyjnie z enzymem wątrobowym zwanym reduktazą hydroksymetyloglutarylo (HMG) CoA. Reduktaza HMG CoA odgrywa rolę ograniczającą szybkość syntezy cholesterolu w wątrobie.

Blokując reduktazę HMG CoA, statyny mogą znacząco zmniejszyć wytwarzanie cholesterolu LDL („złego”) w wątrobie, a tym samym obniżyć poziom cholesterolu LDL we krwi nawet o 60%. Ponadto statyny nieznacznie obniżają poziom trójglicerydów we krwi (o około 20–40%) i powodują niewielki wzrost (około 5%) poziomu cholesterolu HDL („dobrego cholesterolu”) we krwi.

Z wyjątkiem niedawno opracowanych inhibitorów PCSK9, statyny są najsilniejszymi dostępnymi lekami obniżającymi cholesterol. Ponadto, w przeciwieństwie do innych klas leków obniżających cholesterol, badania kliniczne wykazały, że statyny mogą znacznie poprawić długoterminowe wyniki leczenia osób z rozpoznaną chorobą wieńcową (CAD) oraz osób z umiarkowanym lub wysokim ryzykiem rozwoju CAD .

Statyny znacznie zmniejszają również ryzyko kolejnych zawałów serca i zmniejszają ryzyko śmierci z powodu choroby wieńcowej. (W badaniach RCT na dużą skalę wykazano również, że nowsze inhibitory PCSK9 poprawiają wyniki kliniczne).

Uważa się, że zdolność statyn do znacznej poprawy wyników klinicznych wynika, przynajmniej częściowo, z niektórych lub wszystkich ich korzyści, które nie powodują obniżenia cholesterolu. Oprócz obniżania poziomu cholesterolu LDL statyny mają również właściwości przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe i stabilizujące płytkę nazębną. Ponadto leki te zmniejszają poziom białka C-reaktywnego, poprawiają ogólną funkcję naczyń i zmniejszają ryzyko zagrażających życiu zaburzeń rytmu serca.

Jest bardzo prawdopodobne, że korzyści kliniczne wykazywane przez statyny wynikają z połączenia ich działania obniżającego cholesterol i różnorodnego zakresu działań innych niż cholesterol.

Czym różni się rozuwastatyna?

Rozuwastatyna jest nowszym, tak zwanym statynem „trzeciej generacji”. Zasadniczo jest to najsilniejszy lek statynowy na rynku.

Jego względna siła wynika z jego właściwości chemicznych, które pozwalają mu mocniej wiązać się z reduktazą HMG CoA, powodując w ten sposób pełniejsze hamowanie tego enzymu. Cząsteczka po cząsteczce, rozuwastatyna powoduje większe obniżenie cholesterolu LDL niż inne statyny. Jednakże podobny stopień obniżenia poziomu cholesterolu można osiągnąć stosując wyższe dawki większości innych statyn.

Kiedy konieczna jest „intensywna” terapia statynami, aby maksymalnie obniżyć poziom cholesterolu, wielu lekarzy wybiera rozuwastatynę.

Skuteczność rozuwastatyny

Rozuwastatyna zyskała opinię szczególnie skutecznego leku wśród statyn, głównie na podstawie wyników dwóch badań klinicznych.

W 2008 roku publikacja badania JUPITER przyciągnęła uwagę kardiologów na całym świecie. W tym badaniu ponad 17 000 zdrowych osób, które miały prawidłowy poziom cholesterolu LDL we krwi, ale podwyższony poziom CRP, zostało losowo przydzielonych do grupy otrzymującej 20 mg rosuwastatyny na dzień lub placebo.

W trakcie obserwacji u osób losowo przydzielonych do grupy otrzymującej rozuwastatynę nie tylko stwierdzono znacznie obniżone stężenie cholesterolu LDL i CRP, ale także znacznie rzadziej występowały zdarzenia sercowo-naczyniowe (w tym zawał serca, udar mózgu, konieczność wykonania zabiegu rewaskularyzacji, np. wszczepienia stentu lub bajpasu, i połączenie zawału serca, udaru lub śmierci z przyczyn sercowo-naczyniowych), a także zmniejszenie śmiertelności z jakiejkolwiek przyczyny.

Badanie to było niezwykłe nie tylko dlatego, że rozuwastatyna znacząco poprawiała wyniki kliniczne u pozornie zdrowych osób, ale także dlatego, że u tych osób w momencie włączenia do badania nie występował podwyższony poziom cholesterolu.

W 2016 roku opublikowano badanie HOPE-3. Do badania włączono ponad 12 000 osób z co najmniej jednym czynnikiem ryzyka miażdżycowej choroby naczyń, ale bez jawnej choroby wieńcowej. Uczestnicy zostali losowo przydzieleni do grupy otrzymującej rosuwastatynę lub placebo. Pod koniec roku u osób przyjmujących rozuwastatynę zaobserwowano znaczną redukcję złożonego punktu końcowego (w tym zawału serca lub udaru mózgu niezakończonego zgonem lub zgonu z powodu chorób układu krążenia).

W obu tych badaniach randomizacja do grupy otrzymującej rozuwastatynę znacząco poprawiła wyniki kliniczne u osób, u których występował jeden lub więcej czynników ryzyka, ale nie występowały objawy aktywnej choroby sercowo-naczyniowej.

Należy zauważyć, że do tych badań wybrano rozuwastatynę nie dlatego, że była najsilniejszym ze statyn, ale (przynajmniej w dużej części) dlatego, że badania były sponsorowane przez firmę AstraZeneca, producenta rozuwastatyny.

Większość ekspertów ds. lipidów uważa, że ​​wyniki tych badań byłyby takie same, gdyby stosowano inną statynę w wystarczającej dawce, a w rzeczywistości aktualne zalecenia dotyczące leczenia statynami zasadniczo dopuszczają stosowanie jakichkolwiek statyn, pod warunkiem, że dawka jest wystarczająco duża, aby osiągnąć mniej więcej taki sam poziom obniżenia cholesterolu, jaki można osiągnąć po zastosowaniu mniejszej dawki rozuwastatyny. (Wyjątek od tej ogólnej zasady ma miejsce, gdy wymagane jest „intensywne leczenie statynami”. Intensywne leczenie statynami oznacza albo rosuwastatynę w dużych dawkach, albo atorwastatynę w dużych dawkach, która jest kolejną najsilniejszą dostępną statyną).

Ponieważ jednak w tych dwóch kluczowych badaniach klinicznych rzeczywiście stosowano rozuwastatynę, wielu lekarzy nie zdecydowało się na stosowanie rozuwastatyny jako statyny z wyboru.

Aktualne wskazania

Terapia statynami jest wskazana w celu poprawy nieprawidłowego poziomu lipidów we krwi (w szczególności w celu obniżenia poziomu cholesterolu LDL i/lub trójglicerydów) oraz zapobiegania chorobom układu krążenia. Statyny zaleca się osobom z rozpoznaną miażdżycową chorobą układu krążenia, osobom chorym na cukrzycę oraz osobom, u których szacowane 10-letnie ryzyko rozwoju chorób układu krążenia wynosi powyżej 7,5–10%.

Chociaż ogólnie rzecz biorąc, statyny uważa się za wymienne pod względem ich skuteczności i ryzyka wystąpienia działań niepożądanych, może się zdarzyć, że preferowana będzie rozuwastatyna. W szczególności, gdy „intensywna” terapia statynami ma na celu zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL do możliwie najniższego poziomu, na ogół zaleca się rozuwastatynę lub atorwastatynę w odpowiednio wyższych dawkach.

Przed wzięciem

Przed przepisaniem jakiegokolwiek leku statynowego lekarz przeprowadzi formalną ocenę ryzyka w celu oszacowania ryzyka wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej i zmierzy stężenie lipidów we krwi. Jeśli cierpisz już na chorobę sercowo-naczyniową lub jesteś w grupie znacznie zwiększonego ryzyka jej rozwoju, lekarz prawdopodobnie zaleci stosowanie statyn.

Inne powszechnie przepisywane statyny obejmują atorwastatynę, symwastatynę, fluwastatynę, lowastatynę, pitawastatynę i prawastatynę.

Crestor, markowa postać rosuwastatyny w USA, jest dość droga, ale obecnie dostępne są generyczne formy rozuwastatyny. Jeśli lekarz chce, abyś przyjmował rozuwastatynę, zapytaj, czy możesz zastosować lek generyczny.

Statyn nie należy stosować u osób uczulonych na statyny lub którykolwiek z ich składników, u kobiet w ciąży lub karmiących piersią, u osób z chorobami wątroby lub niewydolnością nerek, a także u osób spożywających nadmierne ilości alkoholu. Badania pokazują, że rozuwastatynę można bezpiecznie stosować u dzieci powyżej 10. roku życia.

Dawkowanie rozuwastatyny

W przypadku stosowania rozuwastatyny w celu obniżenia podwyższonego stężenia cholesterolu LDL zwykle rozpoczyna się od mniejszych dawek (5 do 10 mg na dobę) i w razie potrzeby zwiększa się je co miesiąc lub dwa. U osób z hipercholesterolemią rodzinną lekarze zwykle rozpoczynają od nieco większych dawek (10 do 20 mg na dobę).

W przypadku stosowania rozuwastatyny w celu zmniejszenia ryzyka chorób układu krążenia u osób z umiarkowanie podwyższonym ryzykiem dawka początkowa wynosi zwykle 5 do 10 mg na dobę. U osób, których ryzyko uważa się za wysokie (w szczególności ryzyko 10-letnie szacuje się na ponad 7,5%), często rozpoczyna się terapię o wysokiej intensywności od 20 do 40 mg na dobę.

Jeżeli rozuwastatynę stosuje się w celu zmniejszenia ryzyka dodatkowych zdarzeń sercowo-naczyniowych u osoby z już stwierdzoną chorobą układu krążenia, zwykle stosuje się intensywne leczenie dawką od 20 do 40 mg na dobę.

U osób przyjmujących cyklosporynę lub leki na HIV/AIDS lub u osób z zaburzeniami czynności nerek dawkę rozuwastatyny należy zmniejszyć i zazwyczaj nie powinna ona przekraczać 10 mg na dobę.

Osoby pochodzenia azjatyckiego są zwykle bardziej wrażliwe na statyny i bardziej podatne na skutki uboczne. Ogólnie zaleca się, aby rozpoczynać leczenie rozuwastatyną od dawki 5 mg na dobę i stopniowo ją zwiększać u pacjentów rasy azjatyckiej.

Rozuwastatynę przyjmuje się raz na dobę, rano lub wieczorem. W przeciwieństwie do kilku innych statyn, picie niewielkich ilości soku grejpfrutowego ma niewielki wpływ na rozuwastatynę.

Skutki uboczne rozuwastatyny

W latach bezpośrednio po opracowaniu rozuwastatyny wielu ekspertów postulowało, że skutki uboczne statyn będą mniej wyraźne w przypadku rozuwastatyny po prostu dlatego, że można zastosować niższe dawki w celu osiągnięcia odpowiedniego obniżenia poziomu cholesterolu. Jednocześnie inni eksperci twierdzili, że skutki uboczne statyn będą nasilone w przypadku tego leku, ponieważ jest on silniejszy niż inne statyny.

W miarę upływu lat stało się jasne, że żadne z twierdzeń nie było słuszne. Wygląda na to, że rodzaj i wielkość działań niepożądanych są w przybliżeniu takie same w przypadku rozuwastatyny, jak w przypadku innych statyn.

Statyny, jako grupa, są lepiej tolerowane niż inne leki obniżające cholesterol. W metaanalizie opublikowanej w 2017 roku, obejmującej 22 randomizowane badania kliniczne, tylko 13,3% osób przydzielonych losowo do grupy otrzymującej statynę przerwało przyjmowanie leku z powodu działań niepożądanych w ciągu 4 lat w porównaniu z 13,9% osób przydzielonych losowo do grupy otrzymującej placebo.

Mimo to istnieją dobrze poznane działania niepożądane powodowane przez statyny i na ogół dotyczą one rozuwastatyny, a także każdej innej statyny. Najbardziej zauważalne z tych skutków ubocznych obejmują:

• Zdarzenia niepożądane związane z mięśniami. Statyny mogą powodować toksyczne działanie na mięśnie. Objawy mogą obejmować bóle mięśni (bóle mięśni), osłabienie mięśni, zapalenie mięśni lub (w rzadkich, ciężkich przypadkach) rabdomiolizę. Rabdomioliza to ostra niewydolność nerek spowodowana ciężkim rozpadem mięśni. W większości przypadków. działania niepożądane dotyczące mięśni można kontrolować poprzez zmianę leku na inną statynę. Rozuwastatyna należy do statyn, które wydają się powodować stosunkowo niewielką toksyczność dla mięśni. Natomiast lowastatyna, symwastatyna i atorwastatyna są bardziej podatne na powodowanie problemów z mięśniami.
• Problemy z wątrobą. U około 3% osób przyjmujących statyny wystąpi zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych we krwi. U większości z tych osób nie obserwuje się żadnych dowodów na faktyczne uszkodzenie wątroby, a znaczenie tego niewielkiego wzrostu poziomu enzymów jest niejasne. U bardzo niewielu osób zgłaszano ciężkie uszkodzenie wątroby; nie jest jednak jasne, czy częstość występowania ciężkiego uszkodzenia wątroby jest większa u osób przyjmujących statyny niż w populacji ogólnej. Nic nie wskazuje na to, że rozuwastatyna powoduje więcej lub mniej problemów z wątrobą niż inne statyny.
• Upośledzenie funkcji poznawczych. Pojawił się pogląd, że statyny mogą powodować upośledzenie funkcji poznawczych, utratę pamięci, depresję, drażliwość, agresję lub inne skutki dla ośrodkowego układu nerwowego, ale nie zostało to jasno wykazane. Z analizy opisów przypadków przesłanych do FDA wynika, że ​​rzekome problemy poznawcze związane ze stosowaniem statyn wydają się być częstsze w przypadku stosowania lipofilowych statyn, w tym atorwastatyny, fluwastatyny, lowastatyny i symwastatyny. Hydrofilowe statyny, w tym rosuwastatyna, rzadziej są łączone z tym potencjalnym działaniem niepożądanym.
• Cukrzyca. W ostatnich latach z terapią statynami wiąże się niewielki wzrost zachorowań na cukrzycę. Metaanaliza pięciu badań klinicznych przeprowadzona w 2011 roku sugeruje, że jeden dodatkowy przypadek cukrzycy występuje na każde 500 osób leczonych statynami o dużej intensywności. Ogólnie rzecz biorąc, taki stopień ryzyka uważa się za akceptowalny, o ile można oczekiwać, że statyna znacznie zmniejszy ogólne ryzyko sercowo-naczyniowe.

Inne działania niepożądane często zgłaszane podczas stosowania statyn obejmują nudności, biegunkę i ból stawów.

Interakcje

Przyjmowanie niektórych leków może zwiększać ryzyko wystąpienia działań niepożądanych rozuwastatyny (lub dowolnej statyny). Lista ta jest długa, ale do najważniejszych leków wchodzących w interakcję z rozuwastatyną należą:

• Gemfibrozyl, który nie jest statynowym lekiem obniżającym poziom cholesterolu
• Amiodaron, który jest lekiem przeciwarytmicznym
• Kilka leków na HIV
• Niektóre antybiotyki, szczególnie klarytromycyna i itrakonazon
• Cyklosporyna, lek immunosupresyjny

Słowo od Verywella

Chociaż rozuwastatyna jest najsilniejszą dostępną statyną, jej skuteczność i profil toksyczności są bardzo podobne do wszystkich innych statyn. Mimo to istnieje kilka sytuacji klinicznych, w których rozuwastatyna może być preferowana w porównaniu z innymi statynami.